ROSALÍA Y GAZA

El diseñador de moda Miguel Adrover ha incendiado las redes al declarar que se negó a vestir a la cantautora Rosalía. Adrover es coherente con su principio de no colaborar con artistas que no utilizan su influencia mediática para denunciar el genocidio que Israel está cometiendo sobre la población civil de Palestina. De acuerdo con el diseñador, "El silencio es complicidad". Marco Aurelio le hubiera dado la razón.

¿Es necesario que los artistas se posicionen políticamente? Para responder a esta pregunta, habría que partir de la premisa de los formalistas rusos: el arte, cuando es auténtico, vale por sí mismo. Por convicción o por conveniencia, Martin Heidegger, Ezra Pound, Álvaro Cunqueiro, Gabriel García Márquez, Salvador Dalí o Pablo Milanés apoyaron totalitarismos de un signo u otro; y, sin embargo, levantaron imperecederas obras que se asientan sobre la emoción y la belleza estética. La moralidad no basta para crear arte; muchos escritores, músicos o pintores mediocres están cargados de buenas intenciones.

Igual que Miguel Adrover es libre de vestir a quien quiera, hay que aceptar que Rosalía no utilice su altavoz mediático para denunciar las injusticias. Sin embargo, no deberíamos pasar por alto la pobreza argumentativa y el oportunismo ramplón de la cantante, precisamente porque se trata de una figura pública.

Pues bien, unos días después de la publicación de Adrover, Rosalía emitió un comunicado para —supuestamente— tratar de aclarar su posición sobre la crisis humanitaria en Gaza. La autora de ‘Despechá’ aseguró que el hecho de no haber usado su plataforma "alineada con el estilo o expectativas ajenas" no significa "en absoluto" que ella "no condene lo que está pasando en Palestina". Aunque la cantautora se refiere por vez primera públicamente a la barbarie que padecen los gazatíes, lo hace de forma pasiva; quiero decir que evita mencionar directamente a Israel, como si no hubiese un responsable de que más de 60.000 palestinos hayan perdido la vida; y además, utiliza eufemismos para referirse al genocidio: "Lo que está pasando en Palestina", "Un contexto de violencia extrema como el que está aconteciendo". Forzada por la presión mediática, Rosalía parece más interesada en justificar su silencio previo (y en dejar clara su incomodidad a raíz de la polémica generada) que en denunciar la matanza sistemática de un pueblo.

Desde luego, los famosos pueden contribuir a concienciar a sus seguidores —en el caso de Rosalía son millones—, pero eso no se consigue nadando y guardando la ropa.

(Publicado en El Progreso, 09/08/2025).

RAMÓN DA GRANDA

Para mamá

Ramón Bello Sanjurjo era tío de meu avó materno, Paco de Robaín, que o admiraba moito. Ramón vivía no recóndito lugar da Granda, ao pé dun impoñente carballo, e a miña avoa Aida encargábase dos seus coidados.

No período que vai do tardofranquismo á Transición, a morte cobrou dúas vítimas no vello casarío da Granda: a irmá de Ramón, Francisca; e o marido desta, José Ramón. Daquela, Ramón quedou só e, ademais, perdeu boa parte da súa capacidade auditiva. Esas circunstancias volvérono calado e taciturno. Empezou a explorar a súa mente e, inesperadamente, atopou un filón. Pero el nunca se chufaba dos seus poderes extrasensoriais; de feito, aos familiares máis achegados pedíanos, baixo xuramento, que lle gardásemos o segredo: todo un ritual que levaba a cabo fronte ao carballo. Un primo emigrado de seu rompeu a promesa, e Ramón nunca máis lle volveu falar.

Ramón da Granda deixou acesa, durante toda unha noite, a televisión da cociña. O volume estaba tan alto que se escoitaba dende o carballo, por iso a miña avoa supuxo que Ramón xa estaría erguido, pero ao chegar á casa atopouno na cama. Parecía durmido, mais tiña os ollos entreabertos.

—Ramón, por que non apagaches a tele antes de deitarte? —preguntoulle miña avoa.

—E el había moita xente véndoa —respondeulle en ton enigmático.

Miña avoa queríalle ben a Ramón, pero, segundo ela, a cabeza do tío de meu avó empezaba a ter goteiras:

—Debeu de pensar que o público dalgún programa estaba na súa cociña.

Eu estaba moi intrigado, así que, cando rematei a tarefa da escola, fun ver a Ramón co pretexto de prepararlle a merenda. Non tardei en preguntarlle polas misteriosas visitas nocturnas. Ramón soltou media gargallada. Despois permaneceu en silencio durante cinco ou seis segundos; mirábame cunha expresión tan grave que pensei que me ía rifar, pero de repente escoitei a súa agarimosa voz no meu cerebro:

—Hetín, cando sexas grande, recorda que todo é mental.

Ramón non movía os beizos para transmitirme esa mensaxe, e a min faltábanme as verbas por mor da impresión. Despois de tomarme xuramento, o ancián relatoume o que sucedera a noite anterior. Resulta que Ramón estaba vendo un programa de variedades —eran os primeiros tempos das canles privadas—. O micrófono do entrevistado non funcionaba ben, e o tío de meu avó contactou mentalmente co presentador para informalo dese problema. O xornalista, con xesto de sorpresa, pediu axuda ao de técnico de son, que se presentou no plató a fume de carozo. Serían as doce e media da noite cando a Ramón lle entrou o sono. O anodino programa non remataría ata as dúas.

Segundo me explicou Ramón, a práctica da telepatía a través das ondas electromagnéticas presenta un inconveniente: se o mago apaga o televisor antes de que acabe a transmisión do programa, o destinatario —o presentador, neste caso— fica en branco, sen saber que dicir, e ese efecto dura polo menos unha hora. Ao fin puiden descifrar a enigmática resposta que o telépata da Granda lle dera á miña avoa; el non quería alterar o desenvolvemento do programa, pois iso significaría alterar o lecer de tres millóns de espectadores, de aí que deixara a tele acendida cando se foi deitar. Nin sequera baixou o volume do aparello, que se tiñan dado casos de presentadores que comezaban a tatexar cando os telépatas pulsaban os botóns do mando, unha vez concluída a interacción mental. Ramón, en fin, era moi responsable no uso dos poderes de seu.

Unha mañá neboenta miña avoa estaba entrillando pan en leite, que era o almorzo preferido de Ramón. De súpeto, o mago da Granda presentouse diante dela cun traxe e unha gravata negros. O traxe estaba cuberto dun po que brillaba; parecía po de ouro.

—Que fas vestido así, Ramón?

—Vou facer unha viaxe moi longa.

Ao día seguinte, Ramón encamou, e unha semana despois abandonou para sempre este mundo.

Ramón da Granda foi enterrado co traxe que levaba posto cando presaxiou a súa morte. Así o ordenou meu avó.

(Conto publicado en El Progreso, 16/08/2025)