A bañeira do Cochuego

En 2013 desapareceu de Robaín (o casarío santiseiro dos meus avós maternos) unha vella bañeira que utilizaban os meus familiares e algúns veciños pra lavar as tripas dos porcos. A bañeira repousaba onde din O Cochuego, unha leira que fica máis cerca da rúa —está xusto ó pé dela— que do fogar. Meus avós non denunciaron nin airearon o roubo. Sei que eles son conscientes da nimiedade que tería suposto, pra calquera de fóra de Robaín, a ausencia dunha bañeira aparentemente abandonada... Pro tamén sei que dar co ladrón tería minado o valor da epopea caseira. “Era unha gran bañeira, unha bañeira de fundición. Deberon de sacar uns cartiños vendéndoa…”, comentárame daquela o meu avó.

O Cochuego, leira pertencente a Robaín, casarío de Santiso de Abres. 

Viktor Shklovski (pai do formalismo ruso) teorizou sobre o “estrañamento”, técnica consistente en singularizar os obxectos. De acordo con Shklovski, o fin da arte é romper a habitual percepción automatizada dun obxecto, provocando así a súa visión mediante unha presentación anómala. É o que sucede, por exemplo, cando un poeta coloca unha tarteira fóra do seu contexto habitual —na cama, no xulgado, na igrexa…—. Aí, lonxe da inercia, o lector comeza a sentir por vez primeira dito utensilio. 

Dende que souben de Shklovski —tería eu 18 anos—, asocio coa bañeira do Cochuego un dos meus soños infantís: perdido no medio dun monte que hai preto de Robaín, desemboco nun urinario rodeado de xestas, respirando paradoxal intimidade naquel ámbito agreste. Tamén no ocaso da adolescencia descubrín a Magritte, e relacionei presto o seu provocativo surrealismo coa bañeira e co soño. Aínda hoxe divírtome imaxinando como o defunto pintor representaría o recipiente antes de que fose roubado… No cadro, a bañeira quizabes aparecería sobredimensionada, dominando o espazo (dese xeito pintara o propio Magritte algúns outros obxectos cotiáns, co fin de producir “estrañamento”). Unha bañeira xigante situada na leira, a carón da rúa: esa podería ser unha alegoría do prurito de exhibir, por medio das redes sociais, a nosa intimidade. 

A cámara de escoita (1958), cadro de René Magritte.

[Artigo meu publicado en El Progreso de Lugo (edición da Mariña), 18/09/2015]