Bitácora de Héctor Acebo, poeta, periodista cultural y doctor en Periodismo

Bitácora de Héctor Acebo, poeta, periodista cultural y doctor en Periodismo.
-Correo: acebobello@gmail.com
-Instagram: @hectoracebo
-Twitter: @HectorAcebo

jueves, 7 de diciembre de 2017

Tamara de Antioquía


Este sábado presentarei o último poemario de Tamara Andrés, 'Corpo de Antiochia' (Galaxia), en Lugo. O acto, organizado polo Clube Cultural Valle-Inclán, terá lugar na libraría Trama (Avenida da Coruña, 21) a partir das 12 da mañá. Reproduzo un artigo meu que versa precisamente sobre Tamara e mais o seu libro e que se publicou en 'El Progreso' e 'Diario de Pontevedra' 0 21 de novembro:


RELEO ESTA nota que escribín o ano pasado: “Jean Seberg, Anna Karina, Jeanne Moreau e Claude Jade, coas súas correspondentes personaxes cinematográficas —semellantes a elas— para Godard ou Truffaut. Case sería inxusto afirmar que as rapazas da Nouvelle Vague son doutra época, malia que se enmarquen nos 60; hoxe, coa frivolidade e a usura imperantes, diría que esas criaturas tan apaixonadas son doutra dimensión”. Así de grande é a distancia, pensaba eu, sabedor, iso si, de que en Occidente aínda queda unha minoría —falo tanto de mulleres como de homes— que valora a combinación de delicadeza e rebeldía, unha das peculiaridades da citada corrente cinematográfica. Pois ben, entre esa minoría exquisita atópase a miña amiga xeracional Tamara Andrés. Nunha ocasión, tras ler un poema de meu, a escritora combarrense díxome esta sutileza: “Cada vez que pronuncias un nome de muller, vexo unha musa de Truffaut”. E eu téñolle comentado a Tamara que ela é a última moza da Nouvelle Vague…





Galaxia vén de publicar —na colección Dombate— o segundo poemario en solitario de Tamara Andrés, Corpo de Antiochia, un océano de beleza crítica e introspectiva. Aquí a autora das Rías Baixas construíu múltiples significados dende unha expresión concisa, chegando así á medula da lírica. Como dixen no limiar do libro, Antioquía non só é contexto, senón tamén símbolo ideal da devastación (e da reconstrucción) emocional; lembremos que, ó longo da Historia, a cidade turca —esplendorosa no mundo grecolatino— rexurdiu en diversas ocasións, vítima dos terremotos e mesmo de terribles asedios. 

Tamara Andrés non é a protagonista do seu libro, mais, como sempre ocorre na lírica xenuína, a personaxe contén abondos trazos da persoa creadora: é por iso (tamén polas melodiosas aliteracións) que denominei Tamara de Antioquía, no prólogo, ó ‘eu’ poético. Ambas mozas son lizgairas, tenras, valentes, sensoriais…, e reconcilian a pureza coa memoria. Sempre as verei dispostas para o amor na antiga Antioquía, no París dos 60 ou —como lenitivo— nesta sociedade embrutecida.





jueves, 2 de noviembre de 2017

O meu carteiro

Fino Valea.
Nesta época gobernada pola tiranía da uniformidade, gusto de lembrar á xente máis auténtica que tratei, como Fino Valea, carteiro do noso Santiso de Abres natal (nas terras do Eo-Navia) durante moitos anos. Era un señor nobre, xeneroso e fiel ás súas paixóns. Desprazábase decotío en bicicleta, e facíao do mesmo xeito que falaba: sosegadamente. O seu oficio éralle propicio para cumprir, polo Nadal, os caprichos dos cativos que máis apreciaba, entre os cales eu me contaba; sei —pola súa filla Amparín— que Fino lía con moita atención as nosas cartas dirixidas ós Magos de Oriente: así se explica o seu acerto na elección dos obsequios para perfís infantís tan distintos, cando xa íamos algo grandiños. Cada seis de xaneiro, á mañanciña, o entrañable carteiro repartía eses agasallos, cun saco ás costas, polas nosas casas.

Só unha vez Fino me decepcionou un chisco, e isto dígoo cun sorriso. Debía de ter eu 7 anos, que por aquelas calendas empecei a alimentar a miña afección musical… Resulta que lles pedira ós Reis Magos unha casete coas cancións preferidas de meu, e ata indicara na carta os correspondentes títulos. É comprensible, dende logo, que o carteiro non satisfixese o meu devezo: ningunha discográfica recompilou aínda, nun mesmo volume, a maior parte daqueles temas, pertencentes a xéneros dispares —música latina, rock, baladas…— e a diversas décadas.

Lembro perfectamente unha tarde primaveral na que Fino chamou á emisora local (onde a miña nai exercía de locutora) para solicitar Eres tú, a composición de Juan Carlos Calderón popularizada por Mocedades. Foi aí cando descubrín que o meu amigo era admirador do grupo vasco… Estou a falar da mesma época (mediados dos 90) en que eu lles pedira ás Súas Maxestades de Oriente a utópica casete; e, por certo, non incluíra Eres tú —malia que me gustaba— naquela lista.

Mágoa que xa non poida preguntarlle a Fino —gloria haxa— se recorda os meus desexos musicais infantís; sería un pretexto para devolverlle o agarimo mediante unha fortísima aperta. Imaxino ó lacónico carteiro dicíndome cun sorriso: “Como che ían regalar os Reis Magos unha casete que non contivese a máxica canción de Mocedades? Tería sido pouco serio, ho!”. 
[Publicado en El Progreso de Lugo, Galiciaé e Diario de Pontevedra31/10/2017]

domingo, 8 de octubre de 2017

Entre a beleza e o fascismo

Ezra Pound.
SINTO QUE se denomine CasaPound un partido neofascista con opcións de entrar no Parlamento italiano. Pareceríame terrible que o estadounidense Ezra Pound (1885-1972) puidese ser máis influínte hoxe como propagandista dunha ideoloxía perniciosa que como creador dunha poesía excelsa. Durante as primeiras décadas do século pasado, vivindo xa en Europa —cuxa cultura amaba—, Pound alicerzou a estética da lírica moderna; dende a óptica conceptual e fragmentaria do imaxismo, despoxou o poema de todo elemento superfluo, e esa renovación conseguiuna tras estudar algunhas das tradicións máis fondas, como a grecolatina, a chinesa ou a provenzal. Dono dun temperamento demasiado visceral e, así mesmo, produto da confusión da súa época, Pound creu ver no fascismo un sólido modelo alternativo ó capitalismo, cuxa usura detestaba. Deixou Francia por Italia, declarouse seguidor do tirano Mussolini (comparábao con Confucio) e, xa no curso da II Guerra Mundial, dirixiu acendidas arengas radiofónicas contra o seu propio país e mais os xudeus. Nos estertores da contenda, os seus compatriotas pechárono nunha das gaiolas dun centro de prisioneiros de Pisa, onde estivo seis meses exposto ás inclemencias do tempo; e despois, tras ser xulgado por alta traizón, internárono doce anos nun manicomio de Washington. Salvárono de morrer fusilado diversas figuras culturais ó testificar —mentindo— que era un demente. É natural criticar ó home fascista e, simultaneamente, caer rendido ante a beleza do poeta… Como non lembrar, por exemplo, aquela soberana sentenza —tan vixente— dun dos seus Cantos: «Usura é un parasito». A min fascíname o sensitivo micropoema ‘Papiro’, que representa un fragmento (ficticio) de Safo: «Primavera… / Tanto tempo… / Gongula…». Velaí a concentración expresiva e a refinada cultura de Pound, quen —igual que faría con Atis— rescata a Gongula, unha das amadas da gran poetisa grega. Intertextual e visionaria, a lírica poundiana é o sementeiro de Eliot, outro vate esencial. Cómpre reivindicar tamén a clarividencia do Pound crítico; os seus consellos foron cruciais para que a dicción do lendario Yeats gañase en sobriedade.

[Publicado en El Progreso de Lugo, Diario de Pontevedra e Galiciaé, 5/10/2017]

viernes, 6 de octubre de 2017

O galego do Eo-Navia

HAI UNHAS semanas, nun coloquio ribadense organizado pola agrupación Francisco Lanza, o poeta boalés Quique de Roxíos e eu queixámonos do desprotexido que se atopa en Asturias o galego, lingua natural do Eo-Navia, a nosa comarca. Existe a Lei 1/1998 de 23 de marzo, a través da cal un concello pode permitirlle á veciñanza empregar o correspondente idioma propio (o galego —oficialmente, «gallego-asturiano»— ou o asturiano) en igualdade de condicións co castelán; pero, para gozarmos dun dereito tan esencial, os falantes dependemos, xaora, do compromiso lingüístico das nosas autoridades, o cal no Eo-Navia é baixísimo: ata agora só A Veiga regulou a utilización do galego. Dende que o Principado lle outorgou á Academia de la Llingua Asturiana as competencias sobre o idioma eonaviego, asistimos á seguinte situación ridícula, única no mundo: unha academia tutela dúas linguas, a súa e outra veciña; isto tradúcese na transculturización, pois a ALLA sostén que as falas da nosa bisbarra son unha mestura de trazos do galego e do asturiano, negando así algo recoñecido por toda a romanística e a hispanística: estamos ante unha serie de variantes do galego oriental. No ensino do Eo-Navia, queda patente a condición subalterna do noso idioma, que só ten presenza —deturpado— nalgúns centros, mentres que noutros ocupa o seu lugar o asturiano normativo, tamén como materia optativa. É vergoñoso que os cativos de Santiso (o meu pobo) non teñan a obriga de estudar a lingua vernácula —moi ligada á identidade—, ó contrario do que sucede nas escolas dos concellos lucenses limítrofes, Trabada e A Pontenova. Nunha Asturias orgullosa do patrimonio de seu, o asturiano e o galego serían cooficiais nos territorios onde se falan; e quen mellor que a RAG, seguindo os modelos do catalán nas Baleares e do éuscaro en Navarra, para tutelar a lingua autóctona do Eo-Navia? Isto semella hoxe unha utopía, pois as institucións do Principado aínda están na pueril fase de confundir as fronteiras administrativas coas lingüísticas. O galego ten que lucir un traxe que resalte as súas sinuosas formas, a súa tersura, pero algúns (cheos de prexuízos) vísteno de espantallo.


[Publicado en El Progreso de Lugo, Diario de Pontevedra e Galiciaé, 4/9/2017]

sábado, 8 de julio de 2017

Mestre merlo


Chega xullo, e o merlo —coa tarefa cumprida da crianza— pide descanso. Dende o final do inverno, ningún acontecemento conseguiu deter, nos crepúsculos, o caudal da súa gorxa. Un moitas veces tivo a impresión de que nos momentos acesos, cando a súa parella se atopaba no período de máxima fertilidade, as inflexións do merlo acariciaban outros planetas. Incontables poetas viron no paxaro esa conquista da trascendencia. «Y ensancha con su canto / la hora parada de la estación viva / y nos hace la vida suficiente», escribiu Juan Ramón. E a Cernuda debémoslle esta outra gabanza: «Desde el aire trae a la tierra alguna semilla divina, un poco de luz mojada de rocío, con las cuales parece nutrir su existencia, no de pájaro sino de flor, y a las cuales debe estas notas claras, líquidas, traspasando su garganta».



Ningún merlo canta igual: cada paxariño tece as ricas melodías que interpreta, das cales ofrece variacións con gran sentido harmónico; e, ademais, deixa moito espazo á improvisación. Sen colidir con ese selo persoal, a ave, frautista proteica, representa ás veces sons do seu territorio. Na primavera do ano pasado, cando estaba ultimando a miña tese doutoral, ó facer algún descanso, poñía na cadea as intensas baladas ‘soul’ que interpretou Gene Chandler e que firmou o seu amigo Curtis Mayfield: ‘Just Be True’, ‘What Now?’, ‘Rainbow '65’... Eu abría unha das fiestras que dan ó noso xardín, e alí estaba o merlo que temos por veciño… Mentres admiraba o seu brillante peteiro amarelo —a xogo co anel ocular—, o canoro animal comía, sen espantarse, as migas que meus pais e eu lles deixáramos a el, ós paporrubios, ós pardais… Pois ben, unha tardiña quedei abraiado cando o merlo incorporou ó seu repertorio, con total naturalidade, algunhas das notas do retrouso de ‘What Now?’. Síntome honrado, xaora, de ter influído un chisco a unha criatura exemplar que me regalou a máis pura e suxestiva das diccións.


Aínda non puxeches un dique na túa gorxa, mestre merlo, e xa me tarda que volvas exercer de mensaxeiro da primavera. Quen me reconciliará agora coa realidade?

[Artigo meu publicado onte na edición impresa de El Progreso de Lugo, e hoxe nas webs do Grupo El Progreso]

sábado, 3 de junio de 2017

Paco de Robaín

[Artigo meu publicado onte en El Progreso de Lugo]

O que amas permanece,
o demais é lixo.
(Ezra Pound)

        O santiseiro Paco de Robaín (meu avó materno) era agricultor, gandeiro e albeite vocacional. Curaba eficazmente, sen ánimo de lucro, as principais fracturas do gando —e, por extensión, dos veciños— mediante o entalizado, é dicir, embutindo a extremidade lesionada entre dúas táboas. Robaín, que tamén era hábil corrixindo os espiñazos, tomou nota das leccións do seu avó e da súa nai, e foi un paso máis aló axudando o sepultureiro da parroquia a exhumar cadáveres; esas experiencias permitíronlle coñecer ben as unións dos ósos. Ó morrer meu avó, languidece unha filosofía en contacto pleno coa natureza, na que non teñen lugar a usura e o egocentrismo, as maiores pragas do noso tempo. A xenerosidade de Paco non se limitaba ás colaboracións como curandeiro; case lle parecía mal que alguén marchase do seu casarío sen probar os chourizos ou o licor de guindas elaborados por el e pola miña avoa.
Paco de Robaín.


        Sendo ben distintos en moitos aspectos, o avó Paco implicábase tanto na miña travesía, que, cando estudaba en Madrid, ata chamaba por teléfono ó meu mellor amigo, o economista Muñoz Puigcerver, con quen compartía teito; bastáralle ver dúas veces a este mozo catalán para collerlle cariño. Sirva como homenaxe a Paco de Robaín —grande no meu corazón— o seguinte poema do trinque: “Nunca saíches do pobo,/ nunca tiveches a cobiza/ de coñecer mundo,/ mais fuches dono dun mundo/ ó que nunca terá acceso/ a caterva de modernos./ Nunca.// Ti ensináchesme/ o que ninguén me ensinara:/ os pulos do monte Sartán,/ o camiño a Trasdacorda,/ o vello carballo da Granda…/ Ti ensináchesme a botar en falta/ ós que aínda non emigraron./ Ti ensináchesme a dicir/ a i-auga, a i-alma, e xamais/ esquecerei de que maneira:/ co merlo na mirada.// Avó, fagamos un pacto/ —xa é hora de podar/ o alpendre do inverno—;/ avó, se ti soñas comigo/ e eu soño contigo,/ hemos de atoparnos/ no mesmo soño:/ ti falando/ de aceites esenciais/ e asistindo á miña festa/ de bicos e brincas…// E cando alguén me pregunte/ onde queda Robaín,/ direille que se lle dá a volta ó mapa,/ atopará o casarío/ no centro do mundo”.
O casarío de Robaín (en Santiso de Abres), onde servidor se criou.

miércoles, 8 de marzo de 2017

Feminismo é igualdade

Feliz Día Internacional da Muller! 

Feminismo é igualdade. Esta fórmula —que nunca varía, porque o feminismo defende a equivalencia entre os dous sexos— deberiamos aplicala todos os días, non só hoxe; viviriamos, así, nunha sociedade máis sana, máis xusta e, en definitiva, máis avanzada. 

Suxerencia: poderiamos comezar substituíndo, como oíntes, o lixo machista do reguetón (súmmum da banalidade) polas cancións contestatarias e elegantes de Mari Trini, Cecilia ou —por poñer un exemplo galego ben actual, da miña xeración Alba María




Rebeldía e delicadeza: que binomio tan fermoso! Incluíno hai pouco nun poema que formará parte do libro que xa teño practicamente rematado. 

miércoles, 1 de marzo de 2017

Viaxando a Parmuide

Hai 30 anos Vidal Bolaño dirixiu, pra unha incipiente TVG, o primeiro telefilme en galego. Trátase de «Novo de Parmuide», adaptación da belísima prosa homónima (un perfil ficticio) que Cunqueiro incluíu no seu libro Xente de aquí e de acolá. 


«Novo de Parmuide» foi o capítulo piloto da serie Os outros feirantes, baseada en textos do mago mindoniense, e gravouse na súa cidade nativa —sobre todo na parroquia de Lindín—, Vilanova de Lourenzá e Vidán (Santiago). 

A historia trata sobre un labrego que curaba doenzas varias (catarros, dores de cabeza, calor do fígado, raquitismo infantil...) cunhas doses de carriola: ou sexa, con viaxiños polo aire. 

O lindo topónimo «Parmuide» é invención —seica— de Cunqueiro. Eu nunca dei con el na realidade, mais incluíno nun poema inédito... 

Pra ler o relato de Cunqueiro (son só dúas páxinas), pica aquí.

jueves, 23 de febrero de 2017

Claudio Rodríguez Fer presenta 'Cinepoemas' en Madrid

Este sábado, a las 19:00 horas, tendrá lugar en el Centro de Arte Moderno de Madrid (Galileo, 52) la presentación del libro Cinepoemas, del lucense Claudio Rodríguez Fer, a cargo del autor (poeta y director de la Cátedra Valente de Poesía y Estética), de Cristina Fiaño (poeta y diseñadora gráfica de la obra), de Francisco Rodríguez Pastoriza (profesor universitario y periodista cultural) y de Claudio Pérez Míguez (coordinador del CAM).

Cristina Fiaño y Claudio Rodríguez Fer, en el Centro de Arte Moderno de Madrid.


El libro 

Cinepoemas, publicado por la editorial Ouvirmos, es un paseo poético por la historia del cine desde Charlot a Woody Allen, una revisión de los mitos del séptimo arte desde Frankenstein a Marilyn Monroe, una evocación de las obras maestras del arte más contemporáneo desde el cine mudo al cine de autor, una reflexión al tiempo emotiva y crítica sobre la educación sentimental de la sociedad actual y un proyecto interartístico vanguardista que ensambla texto y fotograma en una fusión creativa tan vital como original.

El autor

Claudio Rodríguez Fer es p
oeta, narrador, autor teatral y ensayista en gallego e hispanista en castellano. Fue traducido a numerosos idiomas y recibió, entre otros reconocimientos, el Premio de la Crítica Española por el poemario juvenil Tigres de ternura (1981). Su obra poética fue reunida en el libro Amores e clamores (2011); y su obra narrativa, en Contos e descontos (2011). Cultivó la poesía visual desde la primera edición de Cinepoemas (1983) y colaboró con numerosos artistas, entre los que se encuentra Eugenio Granell, con obras del cual publicó los libros Rastros de vida e poesía (2000) e Icebergs (Micropoemas reunidos) (2015), este último en el Centro de Arte Moderno, donde también editó sus ensayos Borges y todo. Es director de la Cátedra Valente de Poesía y Estética de la Universidad de Santiago de Compostela, donde también codirige la revista Moenia, y fue profesor visitante de las Universidades de la Ciudad de Nueva York, de la Alta Bretaña (por donde es Doctor Honoris Causa) y de Bretaña Sur. Coordina los cuadernos Unión Libre y publicó, disertó y recitó en numerosos lugares de Europa, América y África.

La diseñadora

Cristina Fiaño se graduó como ingeniera en Diseño Industrial en la Universidad de A Coruña y, tras estudiar un curso en la Universidad Nacional de San Martín de Buenos Aires, en Ciencias de la Cultura y Difusión Cultural en la Universidad de Santiago de Compostela. Poeta en lengua gallega, fue traducida, al igual que Claudio Rodríguez Fer, en las antologías en castellano Amour fou (2016) e Inmortal amor mortal (2017), elaboradas por Antonino Nieto. Comenzó realizando entrevistas, dirigió cuatro años la revista cultural Evohé (2012-2015) y ejerció la crítica literaria en diversos medios en relación con la obra de Borges, Cortázar y Valente. Publicó el estudio interdisciplinar O vello cárcere de Lugo (2015) en Unión Libre. Trabaja en gestión cultural y realizó la edición gráfica de Cinepoemas (2016).

El presentador

Rodríguez Pastoriza, en una imagen extraída
de la web http://www.fundacioncumlaude.com.
Francisco Rodríguez Pastoriza tiene una larga trayectoria como periodista cultural en muy numerosos medios audiovisuales y escritos, además de como profesor de su especialidad en la Facultad de Ciencias de la Información de la Universidad Complutense de Madrid. Publicó libros de referencia en su área, como Periodismo cultural (2006) o ¿Qué es la fotografía? Breve historia de los géneros, de los movimientos y de los grandes autores del arte fotográfico (2014). Fue redactor y adjunto a la Jefatura del Área de Cultura de los Servicios Informativos de Televisión Española (1997-2007), así como autor de los libros sobre televisión Perversiones televisivas. Una aproximación a los nuevos géneros audiovisuales (1997), Cultura y televisión. Una relación de conflicto (2003) y La mirada en el cristal. La información en televisión (2003), entre otros muchos trabajos.

Para leer la reseña de Cinepoemas que Rodríguez Pastoriza escribió recientemente, pincha aquí.

Una semana después de haberme doctorado

"Finis coronat opus", decía aquel hermoso proverbio latino. O sea: "El fin corona la obra". 

Valió la pena tanto esfuerzo, no sólo por haber obtenido, el 13 de febrero de este mes, el título de Doctor —máximo grado académico universitario— en Periodismo, sino también (y esto es lo más importante) por lo que uno aprendió durante el camino. Conocimientos de retórica, de teoría literaria, de lingüística y, desde luego, de poesía, el ámbito referencial de mi estudio, así como mi principal prurito creativo. 



Cómo no recordar a Lázaro Carreter, a quien cito en mi tesis, La metáfora en la poesía de Antonio Martínez Sarrión, dirigida por el doctor Antonio Ubach: 

¿Vale la pena tanto esfuerzo? Los que hemos hecho algunos progresos como lectores, sabemos que la empresa de la lírica es extraordinariamente remunerativa. La poesía impide ser más inhumano. En unos casos, permite descubrir lo que, estando en nosotros, ignorábamos. En otros, es una incitación a vivir experiencias nuevas y más valiosas que las nuestras. Pero para sentirla actuante en nosotros, hemos de vencer su lenguaje.





Gracias a todos los que, de un modo u otro, me habéis acompañado en este camino. 

Para escuchar una entrevista que me hicieron recientemente desde la Cadena Ser asturiana —delegación de Occidente—, pincha aquí.

Para leer una fotonoticia que publicó El Progreso de Lugo (edición de A Mariña) sobre mi Doctorado, pincha aquí.

También el diario asturiano La Nueva España se hizo eco de mi defensa, como puedes leer desde aquí


He aquí el turno de la intervención del tribunal académico, tras mi exposición. Pueden verse en la foto a tres de los miembros del mismo, los doctores Antonio Dueñas, Ángel L. Prieto de Paula y Pilar Vega. A modo de curiosidad: el 'Fin' de la diapositiva de mi tesis está extraído de un filme de Godard: Una mujer casada. Y, más allá de ese detalle, creo que la fotografía del momento académico realizada por el amigo y colega José María Plaza tiene algo godardiano; quizás la presencia de una nuca (mía, en este caso)...

Servidor, durante la exposición de su tesis.

Panorámica de la defensa de mi tesis doctoral, que tuvo lugar en la Facultad de Ciencias de la Información de la Universidad Complutense de Madrid.




Junto al tribunal de la defensa de mi tesis —constituido por los doctores Ana Calvo, Eduardo de Bustos, Antonio Dueñas (presidente), Ángel L. Prieto de Paula y Pilar Vega (secretaria)—, que me otorgó la calificación de "Sobresaliente". 
Tras haber obtenido mi Doctorado, con los buenos amigos José Manuel Muñoz Puigcerver (Doctor en Economía, profesor) y Abel España (periodista, diseñador gráfico).

Junto a mi tutor, Antonio Ubach, Doctor en Filología Hispánica y profesor de la Facultad de Ciencias de la Información de la UCM.
Con mis padres —los mejores padres del mundo—, tras la comida de celebración de mi Doctorado, en la madrileña Plaza Mayor.

martes, 14 de febrero de 2017

Doctor en Periodismo

Desde ayer, soy doctor en Periodismo, por la Universidad Complutense de Madrid, con la calificación de "Sobresaliente".

Me acompañan en la foto -obra de José María Plaza- de esta entrada los miembros del tribunal académico, los doctores Ana Calvo, Eduardo de Bustos, Antonio Dueñas (presidente del Tribunal), Ángel L. Prieto de Paula y Pilar Vega (secretaria del Tribunal). 







He recibido muchos ánimos (por las vías física y virtual) estos días, los cuales me han hecho ilusión y me han dado fuerzas; os los agradezco enormemente.

Y, por supuesto, mil gracias, también, a los familiares, amigos y colegas que me acompañaron ayer presencialmente en un día tan especial para mí.

Antonio Ubach -mi tutor- merece una mención aparte por su gran compromiso a lo largo de más de tres años de andadura académica junto a él.

También mis padres (que estuvieron presentes en la defensa) merecen un párrafo aparte; como digo en mi tesis, "gracias a su confianza y paciencia he podido progresar en el estudio de la poesía, el ámbito referencial que más me apasiona".

Ahora sí, "Finis coronat opus". O sea, "El fin corona la obra" (que, en este caso, es Lametáfora en la poesía de Antonio Martínez Sarrión). 

sábado, 11 de febrero de 2017

El lunes defenderé mi tesis sobre la metáfora en la poesía de Martínez Sarrión

El próximo lunes (día 13) defenderé, en la Universidad Complutense de Madrid, mi tesis doctoral, La metáfora en la poesía de Antonio Martínez Sarrión, que dirigió Antonio Ubach y que es fruto de más de tres años de investigación. Dicho acto académico (abierto al público) tendrá lugar, a partir de las 11.00 horas, en el Salón de Grados de la Facultad de Ciencias de la Información. 

Hoy el diario asturiano La Nueva España se ha hecho eco de mi defensa; puedes leer la noticia pinchando aquí

Éste es el resumen de mi tesis doctoral, integrado en el propio trabajo: 

El poeta albaceteño Antonio Martínez Sarrión (miembro destacado de la neovanguardista generación de los Novísimos) ha creado, a lo largo de las últimas cinco décadas, una obra integral, donde se funden el culturalismo y la experiencia vital. La metáfora (tropo o recurso semántico que establece una semejanza entre dos elementos, uno real y otro imaginario) es una herramienta fundamental en la expresión del autor manchego. Martínez Sarrión emplea las dos modalidades metafóricas existentes, la cotidiana (cuyas bases están en la experiencia) y la poética (que pertenece al ámbito creativo). Si bien las metáforas cotidianas poseen un carácter instrumental, al funcionar dentro del artefacto lírico, transmiten —como las metáforas poéticas valores estéticos y, en consecuencia, indudables dosis de ambigüedad. Efectivamente, como reveló el formalista ruso Jakobson de acuerdo con la semántica literaria (Richards, Empson, Wheelwright…), en la función poética el mensaje está orientado hacia sí mismo, lo que se traduce en la plurisignificación. Así, muchas metáforas de Sarrión apuntan visiblemente a varias denotaciones, además de expresar alguna connotación. La ambigüedad también queda manifiesta cuando Martínez Sarrión formula alguno de los elementos de esos tropos de forma tácita o vaga, o cuando el enunciado correspondiente carece (total o parcialmente) de signos de puntuación. Además de ser un vehículo idóneo para embellecer el texto y para transmitir de una sola vez diversas ideas, la metáfora permite al autor de Teatro de operaciones expresar la sensorialidad (algo apreciable, verbigracia, en las connotaciones, que son los significados individuales y variables) e, incluso, estructurar cada texto. 

martes, 17 de enero de 2017

Bob Dylan/Nanci Griffith

Esta tarde soou en Radio 3 unha perla semioculta de Dylan, "Boots of Spanish Leather" ("Botas de coiro español"), na delicada versión country —que non coñecía— de Nanci Griffith. 

sábado, 14 de enero de 2017

Elías Ferreiro

Non son amante do Nadal, pois nesas festividades, polo menos en Occidente, acabamos levando ó extremo o consumismo que, desgraciadamente, xa nos define. Non obstante, gusto das reunións íntimas que propician esas datas ó amor do lume ou do café. Nas últimas festas, botei en falta a varios finados queridos. É o caso do chairego Elías Ferreiro, o meu primeiro mestre xornalístico, a quen coñecín precisamente cando fixen as prácticas neste periódico, no verán de 2010. Aterrei nas seccións que el coordinaba (‘España’ e ‘Mundo’), e decontado collimos confianza, compartindo dende aquela gratas viaxes pola xeografía galega con outro prezado compañeiro, o mariñán Javier Rivera. Intelixente, fiel, incorruptible, lacónico mais sempre coa verba xusta, por iso titulaba tan ben, Ferreiro parecía tirado dun ‘western’ crepuscular, deses que coñece magnificamente o noso colega Paco Abraldes. Súa podería ser, por exemplo, esta frase que pronuncia Billy o Neno no filme de Peckinpah: “Os tempos cambiarían, pero eu non”.

Elías Ferreiro e un servidor, en Cabo Ortegal (Cariño, A Coruña).


Realmente son poucos os días nos que non me lembro de Elías durante algún intre. E cando quedo con Rivera, da igual o tema que toquemos, sempre acabamos citándoo ou imaxinando que pensaría el sobre tal acontecemento. En outubro, un mes despois da súa morte, dediqueille un poema. Deixeino repousar, como fago con todas as miñas creacións líricas; e agora, na súa honra, quero que vexa a luz aquí, onde se non, neste xornal que conectou as nosas vidas para sempre e onde o mestre deixou un baleiro inmenso. Titúlase ‘Amigos: Elías Ferreiro’ e di así: “Un xersei, un feixe de folios/ en branco, un póster do Celta,/ o diploma dun cursiño/ e caramelos de eucalipto./ Foi todo o que atopamos/ baleirando os caixóns/ da mesa na que traballabas./ Pareceunos inxusto/ que tantas horas lúcidas/ puideran coller nunha caixiña;/ pero a sobriedade foi a túa marca,/ esa que admiramos sempre.// Ti sentenciabas: ‘O fútbol sala/ substituíu ó boxeo no corazón/ dos macarras’. Ti sentenciabas/ audaz, afiado e sorrindo./ Ti endexamais/ usaches crema antiolleiras;/ preferías que a pureza de Paula/ vernizase os teus sedimentos”. 

[Artigo meu publicado onte na edición da Mariña de El Progreso de Lugo]