O galego

No século XVI, Juan Luis Vives (lúcido humanista) escribiu: “Algunhas linguas son máis coloridas que outras, así como a grega é máis amorosa que a latina”. Dentro das linguas románicas peninsulares, o galego, coma o portugués, é sobradamente colorido, ademais de amoroso. 

A primeira virtude queda reflectida na melodiosa entoación con que se fala. O carácter amoroso apréciase na naturalidade con que a nosa lingua acepta calquer diminutivo: “fontiña”, “burleta”, “portela”… 

Tan agarimoso é o galego, que, como explicou o lexicógrafo Eladio Rodríguez, ten a estraña capacidade de converter en diminutivos outros diminutivos: de “cadelo” a “cadeliño”, de “soutelo” a “souteliño”, de “señoriña” a “señoritiña”…

Este mapa sinala, en azul, as variedades lingüísticas do galego.

Unha noite —xa fai case catro anos— estaba eu en compañía dunha fermosa rapariga catalá, a cal me contaba os seus lances académicos e deportivos. Falabamos en castelán, aínda que eu dáballe a coñecer verbas da miña lingua vernácula, e viceversa —o catalán resúltame moi suxerente—. Cando acabou o seu emocionante relato, tratei de manifestarlle agarimo con algún eloxio; e entón ela, sorprendida, díxome: “¡Te ha salido el acento gallego!”. Moito me gustou a súa reacción…

Nostálxico, o mes pasado conteille, por correo, esa experiencia a Fuco Lourido, mestre xubilado. O amigo Fuco comentoume que a el tamén lle pasara algo parecido cando traballaba en León e cortexaba a unha rapaceta dalí: “Nos momentos de excitación, sentía que a miña lingua de fondo alteraba as bases do castelán. Un idioma tan solemne pode brincar se é falado por algún galego”. Fuco engadiu: “Non hai moitas linguas que, no ámbito cotián, sensualicen as palabras. O galego, o portugués, o francés, o italiano... Estes idiomas favorecen que o falante atope a esencialidade proxectando máxica atracción”.

En efecto, o colorido do galego propicia esa atracción, e o seu carácter (amoroso, sensual) axuda a capturar os momentos máis líricos. E se o falante é tan sensible coma Fuco Lourido, mel sobre filloas! 

[Artigo meu publicado en El Progreso —edición da Mariña—, 15/08/2015]